سوغات اصفهان به جهان، فرهنگ و تمدنی است ک به همگان عرضانی داشته اند و صد البته دانشمندان و نوابغی که از گذشته تاکنون از طلایه داران عرصه علم و هنر بوده و هستند. اما از سوغات خوراکی اصفهان و صنایع دستی اصفهان نیز نباید غافل شد. با ما همراه باشد تا در ادامه مقاله توضیحات بیشتری در این خصوص ارائه نماییم.
اصفهان نصف جهان، جمله ای که بارها و بارها شنیده ایم اما من می گویم اصفهان خود جهانی دیگر است، جهانی مملو از شکوه و اقتدار، تاریخی غنی، مردمانی بزرگ و نامدار، هنرمندانی خوش ذوق و قریحه و ... . اوج زیبایی و اصالت اصفهان در سخن نمی گنجد. اینجا زادگاه مفاخر و مشاهیر بزرگ ایران و جهان است، شهری که به هر نقطه از آن که بنگرید سراسر هنر و زیبایی و اصالت است.
سوغات خوراکی اصفهان
گز اصفهان
یکی از مهم ترین و شناخته شده ترین سوغات اصفهان که قدمتی چند صد ساله دارد، گز اصفهان است. از دوران پادشاهی صفویان که اصفهان از پایتخت های آن سلسله بوده، به عنوان هدیه و پیشکشی محبوب و باارزش به پادشاهان محسوب شده، قریب به 500 سال است که این شیرینی خوش طعم و مقوی، زینت بخش مهمانی ما ایرانی هاست.
ماده اصلی تشکیل دهنده گز، انگبین است. این گیاه پرخاصیت، ریشه گیاه درخت گز بوده که به بته نیز معروف است. این درخت در مناطق کوهستانی رشد نموده، ارتفاع آن تا حدود 2 متر نیز می رسد. در خوانسار و مناطق بختیاری به خوبی رشد نموده، به وفور دیده می شود.
گز اعلا و مرغوب که امروزه بسیار کمیاب است، از ترکیب شکر، مغز بادام و پسته و دانه های انگبین یا همان گز گیاهی تولید می شود. در برخی نمونه ها نیز، به گز شیرخشت اضافه می نمایند. همچنین می توان به خواست مشتری، بجای آب، به آن آب هندوانه اضافه نمود. گزهای تولید شده به این شیوه، بسیار باکیفیت و گرانبها بوده غالبا برای هدیه به بزرگان و رجال مملکتی یا پادشاهان استفاده شده، مردم عادی به آنها دسترسی نداشتند.
به دلیل قیمت گزاف مواد اولیه تولید گز مرغوب، امروزه با استفاده از ترکیبی از سفیده تخم مرغ، گلوکز، شکر، انواع مغزها همچون: فندق، خلال بادام، بیدمشک و گلاب معطر آن را تولید می نمایند. به عنوان جایگزین انگبین از مواد دیگری همچون: عسل، ترنجبین، انگبین علفی یا شیرخشت نیز استفاده می گردد.
گزهای تولید شده به طرق مختلف بسته بندی و روانه بازار می گردد. از جمله:
گز برشی
گزها پس از تولید، به گونه ای برش می خورند که مغزهای بکار رفته در داخلشان دیده شده، سپس آنها را بسته بندی می نمایند.
گز آردی
این گز از پرس شدن تکه های یک اندازه گز، بصورت دایره، مربع و ... توسط دستگاه های خاص ایجاد شده که برای ماندگاری بالاتر، به گونه ای درون آرد قرار می گیرد که سطح چسبناک آن کاملا با آرد پوشیده شود.
گز شکلاتی
این نوع گز را پس از تولید با لایه ای از شکلات پوشانده تا علاوه بر ایجاد تنوع در ظاهر و مزه، ماندگاری آن نیز افزایش یابد. طعم این گز، بخاطر وجود ترکیبایت همچون شیرخشک، پودر کاکائو و ... بسیار جدید و متفاوت است.
گز انگشت پیچ
این گز به دلیل بافت بسیار نرم و لطیف آن برای سالخوردگان بسیار مناسب بوده، از مغزها در تولید آن استفاده نشده، حتی می توانید آن را با قاشق نوش جان نمایید.
گز لقمه ای
پس از آماده سازی کامل گز، با کمک دستگاه آنها را به بخش های یک اندازه و مساوی برش و تبدیل می نمایند.
گز سکه ای
این نوع گز از لحاظ شیوه تولید کاملا مشابه گز آردی بوده تنها تفاوت، در ظاهر آن است که به شکل سکه قالب زده شده و روانه بازار می گردد.
گز مظفری
گز کرمانی یا گز شیرین از جمله برندهای معروف در این حوزه هستند.
نبات اصفهان
نبات در تمامی شهرهای ایران، به شکل های مختلف و با مواد اولیه متفاوت تولید می گردد. اما غالبا به دو صورت نبات چوبی یا نبات شاخه در سراسر ایران شناخته شده است. سوغات اصفهان نیز شامل نبات هایی میباشد که آنرا با طعم دهنده های مختلفی همچون: لیموعمانی، نارگیل، عسل، زعفران، کنجد، زنجبیل، پسته، نعنا، کاکائو و ... ترکیب نموده روانه بازار می نمایند.
شیرینی برشتوک
یکی از شیرینی های سنتی و خوشمزه سوغات اصفهان که در سراسر ایران شناخته شده و محبوب بوده و غالبا در ایام عید در شیرینی فروشی ها و قنادی های سراسر کشور دیده شده، برای تهیه آن از پودر قند و هل و آرد استفاده می شود، شیرینی برشتوک است. متناسب با نوع آرد استفاده شده در آن، برشتوک نخودچی یا برشتوک گندم را آماده، به شکل لوزی برش و روانه بازار می نمایند.
عسل فریدونشهر
استان اصفهان دارای پوشش گیاهی متنوع و گیاهان دارویی فراوانی می باشد. این امر موجب گردیده که یکی از قطب های تولید عسل در ایران بوده، عسل اصفهان به دلیل خواص درمانی و کیفیت بالا، بسیار پرطرفدار می باشد. با توجه به آنکه متناسب با نوع گیاهی که زنبور از آن تغذیه مینماید، عسل تولید شده نیز دارای خواص، طعم و رنگ متفاوتی می باشد. اصفهان نیز دارای تنوع بالای تولید عسل های گیاهی بوده، عسل زول، عسل گون زرد و عسل قنقال از انواع رایج و محبوب این منطقه می باشد.
پولکی اصفهان
در میان سوغات اصفهان، پولکی بعد از گز اصفهان، شناخته شده ترین و پرطرفدارترین می باشد. با توجه به این نکته که پولکی از خانواده آبنبات است، شیوه تولید آنها نیز مشابه بوده، تنها تفاوت آنها، ظاهر پولکی است که به دلیل باریک و شفاف بودن، شبیه به پولک است. این سوغات محبوب را با پودر کاکائو، زعفران، پسته، نعنا، عسل، نارگیل، زنجبیل، کنجد، لیموعمانی و ... طعم دار می نمایند. از این ترکیب بی نظیر غالبا در کنار انواع چای و دمنوش ها استفاده می شود.
سوهان عسلی، سوغات اصفهان
سوغاتاصفهان، مملو از شیرینی های متنوع و خوش طعمی است که آوازه ای جهانی دارد. یکی از این شیرینی ها، سوهان عسلی اصفهان است که با استفاده از گلاب معطر، زعفران، آب، عسل، کره، خلال پسته و بادام و شکر تهیه می گردد. این شیرینی به اشکال مختلفی برش خورده و روانه بازار می گردد. این شیرینی برای صرف چای عصرانه یا انواع دمنوش ها، ترکیبی بی نظیر می باشد.
شیرینی کرکی اصفهان
این شیرینی محبوب و معروف اصفهان دارای بافت و ظاهری نرم و لطیف بوده، طعم بسیار دلپذیر آن موجب گردیده است که غالبا در طول سال خصوصا در ایام عید، در قنادی های سراسر ایران بفروش رفته، از جمله شیرین های محبوب برای پذیرایی از مهمان در دید وبازدیدهای این عید باستانی باشد.
شیرینی برنجی اصفهان
این شیرینی به غایت خوشمزه و پرطرفدار، در اغلب شهرهای ایران تولید می گردد. خصوصا استان کرمانشاه به نان برنجی های خوشمزه اش که با روغن اصل کرمانشاهی تولید می شود معروف است. در استان اصفهان نیز کارگاه ها و شیرینی پزی های فراوانی بصورت خانگی یا تجاری این شیرینی را تولید و با نام و برندهای مختص خود، روانه بازار می نمایند که البته همه آنها دستور اولیه یکسانی دارد. از ویژگی های بارز این نوع شیرینی ترد بودن، ظاهر دلفریب و ماندگاری نسبتا بالای آن است.
جوز قندی اصفهان
اگر به دنبال یک خوراکی لوکس و گران قیمت در میان سوغات اصفهان هستید، ما جوزقندی اصفهان را به شما پیشنهاد می نماییم. البته این شیرینی سنتی، مختص این استان نبوده، در بسیاری از نقاط کشور نیز تولید می گردد. برای تولید این تحفه لذیذ، نوعی هلو به نام الگ را پوست نموده، پس از خارج نمودن هسته، درون آن را با پودر قند و پودر گردو پر می نمایند. این ترکیب بی نظیر در شهرهای مختلف به طرق گوناگون تولید می گردد. برای مثال آن را با انجیر، گلابی، آلو، زردآلو و .. نیز تهیه می نمایند.
بریونی اصفهان
غذای محبوب بریانی یا بریونی طرفداران بسیاری داشته، در عین دستور پخت ساده خود، بسیار مقوی و خوشمزه است. برای تهیه این غذای بی نظیر ترکیبی از گوشت گوسفند، جگر سفید، دنبه، پیاز، روغن و ادویه ها را استفاده نموده، غذایی لذیذ و در عین حال سنگین را آماده می نمایند.
خورش ماست، سوغات خوشمزه اصفهان
ترکیبی جادویی از مواد غذایی خوش طعم که دسری استثنایی به نام خورشت ماست را ایجاد می نماید. این دسر را با استفاده از گوشت گوسفند، ماست پرچرب، خلال بادام و مغز پسته، زرشک، گلاب، شکر و ... تهیه می نمایند. خورش ماست اصفهانی برخلاف نام خود و حتی مواد اولیه بکار رفته در آن، از معروف ترین دسرهای این استان محسوب می گردد.
دوغ و گوشفیل
شاید برایتان عجیب باشد که چگونه می توان دوغ را که طبعی سرد و مزه ای شور دارد را با نوعی شیرینی مصرف نمود؟ اما بهتر است بدانید این دو در کنار هم طعمی بی نظیر داشته، اگر یک بار مصرف نمایید قطعا طرفدار آن خواهید شد. زیرا این نوع دوغ، شور نبوده، ترش مزه است. گوشفیل های مصرفی در کنار آن نیز، شیرینی کمی دارد در نتیجه ترکیبی جالب را در کنار هم تشکیل می دهند.
صنایع دستی اصفهان
به هر نقطه از کشور عزیزمان ایران که بنگریم هنرمندان چیره دستی را خواهیم دید که در عرصه های مختلف، خودنمایی نموده هنر ناب خود را به رخ جهانیان می کشند. استان اصفهان نیز از قطب های مهم سوغات و صنایع دستی فاخر ایرانی بوده، آوازه آن در سراسر جهان به گوش می رسد. به گونه ای که سالانه گردشگران ایرانی و خصوصا خارجی بسیاری که به این استان زیبا سفر می نمایند علاوه بر بهره بردن از طبیعت و جاذبه های تاریخی و باستانی این استان، از صنایع دستی متنوع و خاص آن نیز خریداری می نمایند. همچنین بخش قابل توجهی از صادرات غیر نفتی کشورمان را صادرات صنایع دستی تشکیل داده که موجب ارزآوری به کشور شده، بازار کار این حوزه را نیز رونق می دهد. هرچند هنوز از تمامی پتانسیل های موجود در این حوزه استفاده نشده است.
برای خرید انواع صنایع دستی اصفهان می توانید به بازار قدیمی اصفهان و یا میدان نقش جهان اصفهان بروید هرچند ممکن است روبرو شدن، با آن حجم از دستسازه های فاخر شما را متحیر و حتی سردرگم نماید.
فیروزه کوبی اصفهان
این هنر زیبا و دلربا امروزه به صنعتی مقتدر و پولساز تبدیل گشته که هر روز بر طرفداران آن اضافه می گردد. برای تولید اثر هنری به این شیوه، بر روی سطوحی از فلز نقره، مس، برنج و ... تکه هایی از سنگ قیمتی فیروزه را قرار داده، برای استحکام بیشتر کار، نوعی لاک تیره رنگ را ما بین فیروزه ها می ریزند. قیمت کار بر مبنای ظرافت کار بوده، به هر میزان که سنگ های فیروزه ظریف تر، کوچکتر و در عین منظم تر بوده، حدفاصل میان آنها کمتر باشد، بهای کار بیشتر خواهد بود.
مسگری اصفهان
اگر به شهر زیبای اصفهان سفر نمایید با مغازه و فروشگاه های فراوانی روبرو خواهید شد که انواع ظروف مسی همچون: کاسه، سینی، بشقاب، لیوان، قابلمه، زیورآلات و .... را با تنوع بالای مدل و سایز از مرغوب ترین نوع مس درست نموده و به اشکالی زیبا جلوی درب مغازه خود چیده اند. با توجه به خواص اثبات شده مس در درمان امراض مختلف، استفاده آن بسیار رواج یافته و عموم مردم تمایل یافته اند تا در ظروف مسی آشپزی نموده و یا غذا میل نمایند. هنر مسگری از دیرباز در این شهر رونق داشته اما امروزه با افزایش تولید و ایجاد تنوع، جانی دوباره یافته است.
میناکاری اصفهان
یکی از مهم ترین صنایع دستی اصفهان که بازار داخلی و خارجی خوبی داشته میناکاری است. می توان بیان نمود که اصفهان مهد این هنر اصیل و فاخر می باشد. در این هنر زیبا و پرطرفدار اشیاء و لوازم با جنس های مختلفی همچون: نقره، برنز، مس، طلا، چینی، سفال و ... را با موادی رنگی به زیباترین شکل تزیین می نمایند. وسایل تولید شده غالبا جنبه دکوری داشته و گزینه ایده آلی برای سوغات و هدیه به عزیزانتان می باشد.
پارچههای قلمکار اصفهان
در این هنر زیبا قالب های چوبی که طرح و نقوش مختلفی بر روی آن بوده و از قبل آماده می باشد، را در رنگ های متنوع و زیبا کوبیده، بر روی پارچه هایی از جنس: کرباس، پنبه، ، کتان و ... چاپ می زنند. این کار به ظاهر ساده نیازمند تجربه، دقت و ذوق و سلیقه بسیار بوده، پارچه های تولید شده به عنوان سفره، رومیزی و ... کاربرد دارد.
پارچه های قلمکار اصفهان از چاپ، نقش و نگارهای سنتی که ریشه در فرهنگ و تاریخ غنی ما ایرانیان دارد، بر روی پارچه ایجاد شده، رنگ های بکار رفته در آن طبیعی هستند که البته امروزه برای دوام و ماندگاری بیشتر کمی رنگ شیمیایی نیز به آن اضافه می گردد.
کاشیسازی اصفهان
یکی از دلایل زیبایی شهرهای تاریخی ایران خصوصا شهر زیبای اصفهان، مساجد تاریخی آن است که مشخصه و ویژگی مشترک تمامی آنها در کاشی های فیروزه ای رنگ با طرح های عرفانی و اسلیمی است که روح را نوازش می دهد.
در استان اصفهان علاوه بر رونق زیاد این هنر، انواع ظروف کاشی معرق، کاشی های هفت رنگ و اشیاء مختلف با این سبک و سیاق نیز تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی می گردد. در شهرضا استان اصفهان هنر کار بر روی ظروف آبی با نقوش سیاهقلم بسیار رواج داشته و شهرت و آوازه ای بین المللی دارد.
خاتم کاری اصفهان
هنری باستانی که از دوران صفویه در این مرز و بوم رواج داشته و هنرمندان بسیاری را در این هنر وابسته به صنعت چوپ، مشغول به خود داشته است. در این هنر زیبا، که در شهر شیراز نیز انجام می شود، به منظور ایجاد و خلق اشکال هندسی جذاب و متنوع، تکه های مثلثی شکل و کوچک از چوب را به ظرافت و زیبایی هرچه تمام تر در کنار هم قرار می دهند. برای این منظور از چوب درختان نارنج، عناب، فوفل، آبنوس و ... و یا از فلزهای طلا، برنج، نقره، آلمینیوم و یا حتی از استخوان های اسب و شتر استفاده می نمایند.
ملیله کاری اصفهان
فلز گران قیمت نقره از گذشته ها برای تولید لوازم منزل و وسایل دکوری برای طبقه اشراف، پادشاهان و سلاطین استفاده شده که کماکان شکوه و زیبایی خود را از پس قرن ها حفظ نموده است. در هنر فاخر و زیبای ملیله کاری، نقرهسازان اصفهان انواع وسایل دکوری و زیور آلاتی همچون: سنجاق سینه، گوشواره، گردنبند و ... را تولید می نمایند.
قلم زنی، سوغات اصفهان
میدان قش جهان و خیابان چهارباغ مملو از وسایل قلم زنی همچون: انواع بشقاب، سماور، جعبه، سینی، دیس، گلدام، ظروف پایه دار و ... بوده که هنرمندان زبردست این حوزه، با بهره از روش ها و فنون مشبک، حکاکی و برجسته کاری بر روی ظروف، آثاری بی نظیر را خلق می نمایند.
نگارگری اصفهان
تاریخچه هنر نگارگری
از قرن ها پیش، نقاشی های کوچک یا همان مینیاتور وارد ایران شده، در کتاب ارژنگ می توان تصویر اولین نگارگری های مینیاتور ایران را مشاهده نمود. استاد کمالالدین بهزاد از دیگر ادامه دهندگان این راه بود. مکتب رضا عباسی که پس از بهزاد ظهور نمود، نوعی سنت شکنی در این زمینه بود. از این زمان به بعد نقاشی های زیرلاکی که همان نقاشی با آبرنگ بر روی لایه هایی از تخته، کاغذ و .. است ظهور نمود.
این دوران که مصادف با زمان قاجار بود، اوج خلق آثار هنری در این حوزه بود که اشیاء مختلفی همچون: قاب آینه، صندوقچه جواهر، قلمدان و ... تولید گشت. دیوارنگاری و گل و مرغسازی نیز زاده همین دوران باشکوه است. اما آنچه امروزه به عنوان هنر نگارگری در ایران شناخته می شود، مدیون تلاش های هادی تجویدی هنرمند اصفهانی است که «مکتب مینیاتور تهران» را پایه گذاری نمود. در ادامه راه، اساتید دیگری همچون استاد فرشچیان و حسین بهزاد نیز تکنیک های فراوانی را به آن افزودند. امروزه نیز انواع تابلو و وسایل دکوری مینیاتور در استان اصفهان تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی می گردد.
طلاسازی اصفهان
تاریخچه طلاسازی
این هنر پر زرق و برق ریشه ای تاریخی در ایران باستان داشته، زیورآلات یافت شده در اکتشافات باستان شناسی که متعلق به دوره مفرغ بوده اند، خود گواه بر این ادعاست. همچنین در منطقه شوش، انواع دستبند، گردنبند و زیورآلاتی کشف شده است که با نگین و مهره هایی زیبا زینت داده شده بود که نشان دهنده ریشه دار بودن جواهرسازی در این مرز و بوم دارد.
امروزه نیز طلاسازی در ایران رونق فراوان داشته، با ورود جوانان خوش ذوق به این عرصه و همچنین تجهیز کارگاه های طلاسازی به جدیدترین دستگاه های تولید طلا، شاهد تولیداتی باکیفیت، فاخر و مشتری پسند در این حوزه هستیم. طلاسازان اصفهانی نیز به پشتوانه تجربه ای موفق در این عرصه، از پرچم داران این حوزه در کشور عزیزمان بوده و هستند به گونه ای که اصفهان از قطب های تولید طلا خصوصا النگو در ایران می باشد.
نقاشی اصفهان
تاریخچه نقاشی در ایران
در زمان شاه عباس اول که اصفهان به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد، هنرمندان سراسر کشور به این شهر عزیمت نموده، این جریان موجب آغاز فصلی طلایی در حوزه هنر، خصوصا هنر نقاشی گردید. از آن زمان تاکنون این شهر مهد این هنر گشته، هنرمندان چیره دستی در این حوزه داشته و دارد.
نقاشی های معروف
کمال الملک و استاد محمود فرشچیان، از جمله هنرمندان برجسته اصفهانی هستند که از نقاشان به نام و برجسته این مرز و بوم بوده، نقاشی های بی نظیر آنها آوازه ای جهانی دارد. البته این استان، هنرمندان بسیاری در هنر نقاشی داشته و دارد. گالری ها و نمایشگاه های سطح شهر، در طی سال آثار هنرمندان این استان را برای فروش به نمایش می گذارد.
هنرهای دستی اصفهان
قلابدوزى، ملیلهدوزى، سکمهدوزى و گلدوزى بانوان هنرمند اصفهانی نیز په به پای مردان، در عرصه هنر وارد شده و با هنر بی پایان خویش را به جهانیان معرفی نموده اند. این هنرهای دستی زیبا و پر زحمت، با استفاده از نخ های ابریشم و پارچه های دستباف خلق شده، به عنوان رومیزی، روبالشتی، کوسن، رانر، بقچه، سرویس عروس و یا کار بر روی لباس استفاده می گردد.
سخن پایانی
در این مقاله سعی بر معرفی تک تک سوغاتی های استان اصفهان شده است تا منجرب به آشنایی هر چه بیشتر گردشگران با استان اصفهان شود همچنین گردشگری 724 با ثبت تمامی جاذبه های این استان فرصت خوبی را به مسافران داده است تا علاوه بر آشنایی با جاذبه های این استان، از لحظات خود نهایت لذت را ببرند.
منبع :
https://www.saadatrent.com/english/article/isfahan-souvenirs-and-handicrafts
https://www.ferdowsihotel.com/Blog/PostDetails/27/Souvenirs-of-Isfahan-half-of-the-world