بنای تاریخی خواجه خضر در شهر بیرجند، روبروی مدرسه شوکتیه قرار دارد، این بنا از معدود بناهایی با کاربری مسجد و آرامگاه است که در عصر قاجار احداث شده و پلان تک ایوانی، تزئینات آجرکاری و رسمی‌بندی ایوان از ویژگی‌های منحصر به فرد آن بشمار می آید. درباره ی تاریخچه ی بنای خواجه خضر روایات بسیاری وجود دارد و نظریات گوناگونی بیان شده است، اما با توجه به شواهد موجود بنظر می رسد، این بنا دو بانی به نام‌های خواجوی و منصف داشته و زمان ساخت آن به عصر قاجاریه برمی‌گردد.
بنای خواجه‌خضر از نظر نوع نقشه تک‌ایوانی بوده و در دو طبقه ساخته شده است، اجزاء مختلف و عناصر گوناگون در این بنا بیانگر نوعی قرینه‌سازی در طراحی بنا می باشد، همچنین در طراحی و ساخت سردر فضای ورودی بنا تزئیناتی بکار نرفته و تنها نوعی آجرکاری به شکل هندسی در دو طرف پایه‌های آن استفاده شده است. فضای ورودی کوچک تر از فضاهای دیگر طراحی شده و برای دسترسی به صحن این بنا باید از یک هشتی و دالانی که به طور مستقیم بعد از آستانه در واقع شده عبور کرد. در زمان ساخت بنا، اطراف آن تماما قبرستان بوده و گمان آن میرود که از این بنا برای انجام مراسم تدفین و خواندن نماز استفاده می شده است. این اثر جزو آثار به ثبت رسیده ملی ایران به شمار می آید.
