باغ و عمارت اکبریه
باغ و عمارت اکبریه که از جاهای دیدنی بیرجند شمرده می شود در گذشته هسته مرکزی روستای اکبریه را تشکیل می داده است. این مجموعه با کاربری مسکونی و حکومتی طراحی و ساخته شده است. باغ و بناهای وابسته به آن در زمینی به مساحت 5.3 هکتار واقع شده و کوشک آن در دوطبقه مجزا ، مربوط به دوره های زندیه تا اوایل دوره پهلوی طراحی و احداث شده و زیربنای آن حدود 2000 متر مربع می باشد.
مجموعه باغ و عمارت اکبریه دارای اجزایی نظیر حصار ، سردر ورودی ، عمارت اصلی ، فضاهای خدماتی ، باغ و قنات می باشد. عمارت اصلی در بخش مرکزی قرار گرفته و نسبت دیگر بخش ها از تقارن و تناسب جالب توجه و ویژه ای برخوردار است. ساختنمان مزبور دوطبقه است و شاخص ترین بخش های آن تالار آیینه خانه ، اتاق مرکزی و گنبد کلاه فرنگی به شمار می آید. همچنین بخش غربی عمارت نیز در دو طبقه و شامل اتاق ها و راهروهای ارتباطی بوده و در دوره پهلوی ساخته شده است.
معماری و فضاهای باغ اکبریه
در میان آثار تاریخی شهرستان بیرجند ، باغ و عمارت اکبریه به عنوان یکی از جاهای تاریخی بیرجند بیش از همه نگاه کنجکاو هر بیننده ای را به سوی خود جلب می کند تا انسان را بی اختیار وادار به مدح و ستایش معماری و فضاهای باغ اکبریه این بنای عظیم و باشکوه می نماید.
سردر اصلی و اولیه باغ اکبریه براساس اسنادی که از گذاشته بدست آمده است در ضلع شمالی و در امتداد محور اصلی شمالی-جنوبی باغ قرار داشته است. فرم فرورفته در نمای عمارت اصلی دعوت کنندگی خاصی را همراه با شکوه یک ساختمان در هماهنگی با خط آسمان و ایوان اصلی در ذهن القا می نماید باغ با دیواره های گلین از سه طرف محصور شده است. فضاهای اصلی معماری را می توان به عمارت اصلی ، فضاهای خدماتی و اصطیل تقسیم بندی نمود.
پس از عبور از ورودی اصلی بنا ، عمارت اصلی باغ با فضاهای با شکوه و متنوع مشخص می شود. در پشت این ساختمان بخش دیگر باغ که از نظر مساحت کوچکتر از باغ اصلی است قرار دارد که دسترسی به آن از طریق راهروهای ارتباطی امکان پذیر است. در این بخش نیز در ادامه محور اصلی باغ و با عناصری مانند درختان رفیع و آبنما ، باغ آرایی ادامه یافته است. استخر نعلی شکل همراه با درختان درختان کاج و توت که در پیرامون آن جای گرفته اند ، در میانسرای این بخش قرار دارد. تاق های جناغی در دیوار های اضلاع که به یک شکل تکرار شده اند ، مجموعا فضای ویژه ای را به لحاظ منظره زیبا و کارکرد ایجاد نمود.
باغ و عمارت اکبریه، یکی از جاذبه های تاریخی شهر بیرجند بوده و در میدان موزه این شهر قرار دارد. این عمارت زیبا، که همواره مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرد، معماری قابل توجهی داشته و توانسته نظر گردشگران را به خود جلب کند. باغ اکبریه با وسعت نزدیک به 45 هکتار، عمارت اکبریه را احاطه نموده است. درختان سر به فلک کشیده ی باغ، با قدمتی بالا در کنار جوی و استخر آب منظره ی چشم نوازی را ایجاد کرده اند.
در بدو وردود به فضای داخلی هشتی وجود دارد که به طور محسوسی با نمایش سقف گنبدی مشخص شده اند و در تزئین زیر سقف از رسمی بندی استفاده شده است. از هشتی های مزبور راهرویی منشعب می گردد که تامین ارتباط و دسترسی به اتاقهایی را که در مسیر آن بوجود آمده است را انجام می دهد. این راهرو ها از یک طرف در انتها به هم متصل می شوند و تشکیل دالانی با سقف کوتاه را می دهند.همچنین از قسمت های مهمی که ورودی آن در راهرو شرقی است می توان به اتاق شاه نشین یا اتاق آیینه اشاره کرد.
شاه نشین از مهمترین قسمت های این طبقه است که دارای گچبری های متعدد به صورت موتیفهای گل و گیاه پیچ در پیچ است و مهمترین عنصر موجود در آن دو ستون گچی است که در سقف طاقنمای موجود در دل دیوار ساخخته شده است و به کف شاه نشین متصل می گردد. نمای خارجی این بنا شامل یک پیش ایوان سرتاسری و دو ستون در روی آن است. ستون های بکار رفته در پیش ایوان بصورت مدور با استفاده از آجرهای پیش بر ساخته شده است. قوسهای دسته سبدی و نیم دایره به پیش ایوان زیبایی خاصی بخشیده اند.
گنبد کلاه فرنگی، تالار آینه، تزئینات مقرنس لانه زنبوری و رسم بندی از جمله زیبایی های این عمارت به شمار می روند. عمارت اکبریه طبق آثار بجا مانده از آن، گویا محلی برای اقامت نمایندگان سیاسی داخلی و خارجی بوده است. این عمارت که بخشی از آن به موزه تبدیل شده، شامل موزه های باستان شناسی، مجسمه های مومی شده و همچنین موزه حیات وحش می باشد. اشیای قدیمی با قدمتی حدود 5 هزار سال مانند سکه ها و اسلحه ها و ... در این موزه ها قابل رؤیت است. حیوانات بومی و غیر بومی و همچنین حیوانات نادر تاکسیدرمی شده، در این موزه ها قابل رویت اند، که خود به جذابیت های باغ و عمارت اکبریه می افزاید. این اثر جزو آثار به ثبت رسیده ملی ایران و میراث جهانی یونسکو است.
سفر خوبی را برای شما آرزومندیم