یکی از جاذبه های تاریخی استان بوشهر، نیایشگاه مند است که قدمت آن مربوط به دوره اشکانیان-ساسانیان (2000 سال پیش) است. نیایشگاه مند را به نام های مختلفی از جمله: معبد کلات، آتشکده مند، آتشکده خورموج و ... می شناسند.
برای دیدن این جاذبه لازم است به دامنه کوه مند در فاصله 30 کیلومتری خورموج، شهرستان دشتی و صخره های مشرف بر رودخانه سیلابی مراجعه کنید. در کنار بستر رودخانه قدیمی سیلابی راه باریکی به این نیایشگاه می رسد.
این بنا از سه طبقه میانی، فوقانی و زیرین تشکیل شده که در عین تفاوت طبقات با یکدیگر به هم مرتبط هستند و بنا به گفته کارشناسان هر طبقه کاربرد خاص خودش را دارد. از نمای خارجی که به نیایشگاه نگاه می کنیم یک مدخل با سقف قوس دار و تعدادی روزنه که برای انتقال نور و هوا به بخش های اصلی نیایشگاه است، به چشم می خورد. در گذشته جلوی نیایشگاه میدانی برای تجمع مردم وجود داشته که به مرور زمان از بین رفته است.
نیایشگاه مند شامل شاه نشین، آتشکده و چند اتاق است.در طبقه تحتانی چاه هایی وجود دارد که برای دفن اجساد یا برای نگهداری استخوان های اجساد حفاری شده است. طبقه میانی یا اصلی هم مکان برگزاری مراسمات مذهبی برای شخصی که خطایی از او سرزده، و یا محل نشستن کاهنان و مقربان نیایشگاه است.
به دلیل وقوع سیل در این منطقه در اطراف تپه ها با ملات سنگ و گچ بند های زیادی ساخته شده تا جلوی خرابکاری و خطرات ناشی از سیل را بگیرد. نیایشگاه مند در تاریخ 27 تیرماه 1377 با شماره 2095 ثبت آثار ملی شده است.
متأسفانه در عکس های فوق آنچه که یک ایرانی را بیش از حد آزار می دهد، وجود نوشته های یادگاری است که بر روی بخشی از این بنای تاریخی نقش بسته است. آیا وقت آن نرسیده که به عنوان یک ایرانی متمدن، دست از این اقدام ناشایست برداریم !!! 
