شماره وتاریخ ثبت آثار ملی: 309-29/09/1316
چکیده ای از آرامگاه و مقبره مولانا زین الدین ابوبکر تایبادی
در کنار قبرستان قدیمی شهرستان تایباد مجموعه کهن و تاریخی مزار مولانا زین الدین ابوبکر تایبادی بنا گردیده است که این بنای قدیمی توسط معماران بزرگ ایرانی که در آن دوره می زیسته اند بنا شده است . که از جمله این معماران می توان به براداران غیاث الدین و قوام شیرازی که به فرمان و زیر نظر غیاث الدین پیر احمد خوافی وزیر مشهور شاهرخ تیموری در سال 848 هجری قمری احداث گردید .
از مهمترین ، برجسته ترین و بزرگترین آثار تاریخی شهر می توان به ایوان مرتفع و تزئین شده به کاشی و کتیبه هایی دل انگیز و زیبا که امروزه در کنار قبرستان قدیمی شهر تایباد بنا گردیده است و نشان از ارادت قلبی و مورد توجه قرار گرفتن شخصیت مولانا زین الدین ابوبکر تایبادی در بین عموم مردم دارد.
ایشان از شیوخ صوفیه واز جمله عارفان سده قرن هشتم هجری قمری می باشند .
محل دفن شیخ زین الدین تایبادی در محوطه این مجموعه تاریخی واقع شده است ودر کناره آن نیز مسجد وایوانی زیبا به همراه دو حجره که از دو طرف راه داشته ودر طرفین با فضای داخلی که به صورت شاه نشین می باشد جلوه زیبایی به این مجموعه و به شهر تایباد بخشیده است .
از ویژگی های مهم و زیبای این بنا می توان به کتیبه ای آجری که در میان کاشی های فیروزه ای ایوان بنا گردیده وبه خط ثلث و نوشته جلال الدین محمد بن جعفر است اشاره نمود .
زندگینامه
مولانا زین الدین ابوبکر تایبادی از عرفای به نام و بلیغ قرن هشتم هجری بوده که در خراسان زمین می زیسته است. این عرف بزرگ در اواخر محرم سال 791 هجری قمری درگذشته است مزار ایشان در تایباد می باشد .
اکثر تاریخ نویسان و تذکره نویسان نام زین الدین تایبادی را زین الدین ابوبکر تایبادی در کتب و رساله های خود ذکر کرده اند .
اما نویسنده کتاب مجالس المومنین بر این عقیده است که نام شریف این بزرگوار همانند نام جد بزرگ ایشان شیخ فاضل مولانا زین الدین علی تایبادی می باشد . همچنین بسیاری ایشان را در طریقت اویسی و مرید و شاگرد روحانی بزرگ احمد نامقی جامی ودر دیگر علوم از جمله شاگردان مولانا نظام الدین هروی خوانده اند .
شیخ جامی در یکی از کتب خود اینگونه نوشته است که شیخ زین الدین ابوبکر تایبادی هفت سال تمام به دلیل ارادت قلبی که به شیخ احمد جام داشته است خود را با پای برهنه به مزار احمد جامی می رسانده است . در فاصله ای دور در برابر مزار شیخ ایستاده و به تلاوت قرآن می پرداخت و هر بار این فاصله را کمتر و کمتر میکرد تا بعد از گذشت هفت سال خود را به تربت شیخ رساند .